Kształcenie specjalne

Kształcenie specjalne to stosowanie specjalnych (odpowiednich) metod pracy i specjalnej organizacji nauki dostosowanych do niepełnosprawności dziecka.

W myśl Rozporządzenia MEN z dnia 9 sierpnia 2017r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach oraz Rozporządzenia MEN z dnia 7 września 2017r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych przez niepełnosprawność rozumie się uczniów:

słabo słyszących,
niewidomych,
słabo widzących,
z niepełnosprawnością ruchową; w tym z afazją,
z niepełnosprawnością umysłową w stopniu lekkim,
z niepełnosprawnością umysłową w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
z autyzmem; w tym z zespołem Aspergera,
z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

Orzeczenie do kształcenia specjalnego wydają Zespoły Orzekające powoływane przez Dyrektora w Poradniach Psychologiczno – Pedagogicznych. Rozumienie niepełnosprawności orzekane przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności nie jest tożsame z niepełnosprawnościami w rozumieniu prawa oświatowego – i tak na przykład dziecko z cukrzycą mające stwierdzoną niepełnosprawność nie otrzyma orzeczenia do kształcenia specjalnego w Poradni, gdyż nie wymaga specjalnych metod i form pracy, jedynie pomoc psychologiczno – pedagogiczną.

Orzeczenie do kształcenia specjalnego skutkuje tym, iż uczniowi przysługują dwie godziny zajęć rewalidacyjnych dostosowanych do niepełnosprawności dziecka oraz daje mu prawo do bycia uczniem klasy integracyjnej oraz dostosowuje się metody i formy pracy do jego niepełnosprawności.

Kształcenie specjalne przysługuje również uczniom zagrożonym niedostosowaniem społecznym oraz niedostosowanych społecznie. Mogą oni korzystać z następujących zajęć:

– zagrożenie niedostosowaniem społecznym : zajęcia o charakterze socjoterapeutycznym,

– niedostosowanie społeczne: zajęcia o charakterze resocjalizacyjnym.

Dzieci i młodzież z upośledzeniem głębokim realizują zajęcia rewalidacyjno – wychowawcze indywidualne lub grupowe.

Wczesne wspomaganie rozwoju

Wczesne wspomaganie rozwoju przyznawane jest na podstawie Rozporządzenia MEN z dnia 24 sierpnia 2017r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania dzieci.

Przysługuje dzieciom od chwili wykrycia niepełnosprawności do rozpoczęcia nauki w szkole.

Przyznawane jest na podstawie opinii o wczesnym wspomaganiu rozwoju wydanej przez Poradnię Psychologiczno – Pedagogiczną. Uzyskanie takiej opinii jest możliwe po przedłożeniu w Poradni orzeczenia o niepełnosprawności dziecka wydane przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności lub diagnozy lekarskiej jasno stwierdzającej niepełnosprawność.

Wymiar godzinowy zajęć wynosi od 4 do 8 godzin miesięcznie w zależności od możliwości i potrzeb dziecka.

Zajęcia mogą prowadzić osoby przygotowane do pracy z dziećmi o zaburzonym rozwoju psychoruchowym: logopeda, psycholog, pedagog posiadający kwalifikacje odpowiednie do występującego rodzaju niepełnosprawności oraz inni specjaliści.

Wczesne wspomaganie może być realizowane:

w przedszkolu lub w szkole (jeśli placówka ta ma możliwość realizacji wskazań zawartych w opinii, dysponują środkami dydaktycznymi i odpowiednim sprzętem)
w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, która realizuje wczesne wspomaganie rozwoju
specjalistycznym ośrodku powołanym do realizacji wczesnego wspomagania rozwoju

Zespół specjalistów opracowuje i realizuje indywidualny program wczesnego wspomagania rozwoju.

Zajęcia są prowadzone indywidualnie, natomiast dla dzieci, które ukończyły 3 rok życia mogą być realizowane w grupach 2 – 3 osobowych.

Ponadto dzieci o bardzo zaburzonym rozwoju mogą skorzystać z dodatkowej pomocy wynikającej z Ustawy z dnia 4 listopada 2016r. o wsparciu kobiet i rodzin „Za życiem”.

Nauczanie indywidulane

Nauczanie indywidualne reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz Rozporządzenia MEN z dnia 7 września 2017r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych.

Nauczanie indywidualne przewidziane jest wyłącznie dla uczniów, których stan zdrowia nie wymaga hospitalizacji i jednocześnie znacznie utrudnia lub uniemożliwia uczęszczanie do szkoły.

Trudności wychowawcze, zła sytuacja rodzinno – bytowa czy problemy z przystosowaniem się do prawidłowego funkcjonowania w grupie rówieśniczej nie stanowią podstawy do objęcia ucznia indywidualnym nauczaniem, są natomiast wskazaniem do objęcia go pomocą psychologiczno – pedagogiczną.

Podstawą organizacji indywidualnego nauczania dla ucznia jest dokument zwany orzeczeniem. Wydaje go publiczna poradnia psychologiczno – pedagogiczna. Rodzice ubiegający się o wydanie orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania przedkładają w wyżej wymienionej poradni zaświadczenie lekarskie, które wypełnia lekarz. Druk ten dostępny jest na naszej stronie internetowej w zakładce pliki do pobrania.

Może go także wypełnić lekarz na innym formularzu spełniającym kryteria paragrafu 6 ust. 5 Rozporządzenia MEN z dnia 7 września 2017r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych.

Rodzice przedkładają w Poradni zaświadczenie lekarskie oraz wypełniają wniosek o wydanie nauczania indywidualnego dla dziecka. Zgromadzoną dokumentację rozpatruje Zespół Orzekający działający w danej poradni.

„Jak dziecku wyznaczać granice?”

W świecie fizycznym granice są widoczne-płoty, szlabany, tablice, itp. W świecie duchowym są one równie rzeczywiste choć niewidoczne. Granice nas określają, określają co jest mną, a gdzie zaczyna się ktoś inny. Budują one poczucie wartości i odpowiedzialności w odniesieniu do samego siebie. Właściwe tzn. jasne i czytelne określenie swoich granic sprzyja budowaniu relacji z innymi ludźmi oraz wzmacnia poczucie bezpieczeństwa w środowisku. Granice nie są rzeczą wrodzoną. Kształtują się w trakcie naszego życia. To my rodzice uczymy dziecko wyznaczania i respektowania granic.

System ten składa się z dwóch części:
– zewnętrznej – pomaga nam decydować o dystansie wobec innych osób;
– wewnętrznej- chroni nasze przekonania, myśli i uczucia;

My jako rodzice możemy pomóc dzieciom w tym, aby chroniły granice czyli nauczyły się respektować prawa innych i swoje.

1. Określ granice, zanim będziesz ich wymagał.

Najważniejszym krokiem we wprowadzaniu dyscypliny jest ustalenie rozsądnych wymagań i granic. Dziecko powinno wiedzieć jakie zachowanie jest dozwolone, a jakie nie, zanim będzie postawione do odpowiedzialności za stosowanie się do reguł. Zasady powinny być dostosowanie do wieku dziecka, temperamentu czy dyspozycji zdrowotnej dziecka.
Jeżeli nie określiłeś granicy- nie wymagaj jej!

2. Jeżeli spotykasz się z buntem, zareaguj w sposób zdecydowany.

Kiedy dziecko zrozumie, czego się od niego oczekuje, powinno następnie poczuć się odpowiedzialne za swoje zachowanie zgodne z regułami. To wydaje nam się łatwe, ale większość dzieci będzie występowała przeciw władzy dorosłych i ją kwestionowała. Często małe dziecko wybiera nieposłuszeństwo wobec życzeń rodziców. Kiedy następuje taka konfrontacja sił, ważne jest, aby dorosły zawsze reagował pewnie i zdecydowanie. Rodzic, który „przegrywa” w takich układach z dzieckiem, ucieka się do łez, krzyków, przemocy i innych oznak frustracji. Poprzez to zachowanie dokonują się zmiany w sposobie „widzenia rodzica” przez dziecko.
Zamiast rodziców, którzy dają poczucie bezpieczeństwa i wewnętrzną stabilność dziecku, stają się osobami wobec, których nie trzeba zachowywać respektu i poważania.

3. Rozróżnij między rozmyślnym buntem a dziecięcą nieodpowiedzialnością

Dziecko nie powinno ponieść odpowiedzialności za zachowanie, które nie jest rozmyślnie buntownicze. Jeżeli zapomni nakarmić psa lub zaścielić swoje łóżko, czy wynieść śmieci- pamiętaj, że tak zachowuje się typowe dziecko. Jest to związane jeszcze z niedojrzałością jego umysłu i trudnościami w planowaniu. Delikatnie pouczaj swoje dziecko, jak ma postąpić i naprawić to, z czym sobie nie poradził. Jeżeli nie reaguje na twoje cierpliwe sugestie, możesz wprowadzić np. dodatkową pracę: „jeżeli nie dasz psu jedzenia na czas, dodatkowo będziesz musiał iść z nim na spacer”. Dziecięca nieodpowiedzialność powinna być traktowana z większą cierpliwością.

4. Upewniaj i nauczaj po zakończeniu konfrontacji

Po okresie konfliktu, dziecko w wieku od dwóch do siedmiu lat może zapragnąć naszej miłości i akceptacji. Zrób wszystko, aby otworzyć swoje ramiona i pozwolić mu się przyjść! Przytul je do siebie, powiedz mu o swojej miłości i uświadom, jak może uniknąć kłopotu następnym razem. Taka chwila komunikacji buduje więź, miłość rodzinną.

5. Strzeż się niemożliwych do spełnienia wymagań

Bądź absolutnie pewien, że twoje dziecko jest zdolne do wykonania tego, czego wymagasz. Nie wyciągaj konsekwencji za to, że nie potrafi dokładnie poukładać swoich zabawek na półce gdy ma np. 2 lata. Takie niemożliwe wymagania stawiają dziecko w sytuacji nierozwiązanego konfliktu: nie ma żadnej drogi wyjścia. Sytuacja ta może powodować szkody emocjonalne w młodym człowieku.

6. Niech miłość będzie twoim przewodnikiem.

Więź osobowa, charakteryzująca się autentyczną miłością i uczuciem, będzie najprawdopodobniej zdrową więzią pomimo tego, że nie uda się uniknąć błędów rodzicielskich w wychowaniu.

Nakładanie ograniczeń i pilnowanie ich przestrzegania jest zadaniem rodziców. Dzieci natomiast nieustanie próbują te granice przekraczać. Dziecko jest jak woda, która płynie wszędzie tam, gdzie nie ma tamy. Patrząc na ten przykład, brzegi są szansą rzeki. Dzieci potrzebują zasad, które nadadzą życiu czytelną strukturę. Taki rodzic, który czytelnie określa granice, zapewnia dziecku poczucie bezpieczeństwa. Ograniczenia-brzegi rzeki – dyktowane są zarówno względami bezpieczeństwa jak i potrzebą wyznaczania odpowiednich relacji międzyludzkich, a także nauczenia dziecka odróżniania dobra od zła.

Zastanów się:
-W jakich sytuacjach potrafisz ustanowić granice?
-Na ile czytelne są granice w Twojej rodzinie?

Opracowała
Katarzyna Szymańska
na podstawie: „Szkoła dla rodziców i wychowawców.”, J. Sakowska
„Uparte dziecko” J. Dobson

„Wpływ mediów cyfrowych na rozwój i funkcjonowanie dzieci.”

Każdy z nas żyje w przestrzeni mediów cyfrowych, korzysta z nich i trudno jest już wyobrazić sobie świat bez nich. Telewizja, komputer, telefon komórkowy, tablet itp. wydają się być wszechobecne i niezbędne do codziennego życia. Wszystkie one wywierają ogromny wpływ na rozwój społeczny, emocjonalny, intelektualny i fizyczny. Im młodsi są odbiorcy tych mediów, tym bardziej niekorzystne dla ich rozwoju jest nieumiarkowane z nich korzystanie.
Neurobiolodzy zauważają z niepokojem, że dzieci urodzone w epoce nowoczesnych technologii cyfrowych w odmienny sposób kształtują swoje relacje ze światem i ludźmi.

Manfred Spitzer, renomowany niemiecki psychiatra, neurobiolog w książce popularnonaukowej pt.: „ Cyfrowa Demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci” z całą stanowczością wzywa rodziców do ograniczenia czasu poświęcanego przez ich dzieci na cyfrową rozrywkę, aby uchronić je przed popadnięciem w cyfrową demencję.

Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych i Niemczech wykazały, że korzystanie przez dzieci z komputera w wieku przedszkolnym powoduje zaburzenia koncentracji, które skutkują późniejszymi kłopotami w opanowaniu umiejętności czytania i pisania oraz trudnościami w nawiązywaniu kontaktów społecznych. Naukowcy zatem postulują, by wprowadzić media cyfrowe (e-podręczniki ) do szkół dopiero po 12 r.ż. , a do 2 roku życia całkowicie uniemożliwić dziecku oglądanie telewizji i innych mediów cyfrowych.

Dzieci w okresie niemowlęcym poddawane oddziaływaniom wysokich technologii przejawiają wiele niepokojących zachowań wskazujących na:
opóźnienia lub brak nabywania systemu językowego;
zwolniony przebieg rozwoju intelektualnego;
zwolniony rozwój zabawy i kształtowania się umiejętności społecznych ( brak koncentracji na
twarzy dorosłego, uśmiechu na widok znajomej osoby, gestów społecznych);
obniżoną sprawność ruchową.

W 3 roku życia zaburzenia „ telewizyjnych dzieci” pogłębiają się. Można u nich zaobserwować nasilenie się takich zachowań jak:
trudności lub całkowity brak rozumienia poleceń;
brak umiejętności zabawy tematycznej ( zatrzymanie się na poziomie zabawy rocznego dziecka );
trudności z rozpoczęciem i kontynuowaniem zabawy w grupie rówieśników;
komunikowanie się krzykiem lub płaczem;
niepełne rozumienie języka;
brak respektowania granic i zasad społecznych;
brak zainteresowania książkami, obrazkami;
uspokajanie się po otrzymaniu dostępu do mediów cyfrowych np. telefonu komórkowego rodzica, TV itp.;

Naturalną potrzebą rozwojową dziecka jest realny kontakt z rodzicem, rodzeństwem, rodziną i rówieśnikami. Wówczas ono uczy się najwięcej i jednocześnie rozwijają się u niego zasadnicze sfery rozwoju: społecznego, emocjonalnego i umysłowego. Rozwija się jego wyobraźnia i umiejętności komunikowania się. Poznaje otaczającą go rzeczywistość oczami bliskich sobie osób.

Wiek od 2 do 5 lat jest krytycznym okresem dla rozwoju mózgu dziecka. Mózg jest przygotowywany do uczenia się, jak przyjmować informacje, jak je przetwarzać i łączyć z wcześniejszymi doświadczeniami. Kiedy dzieci oglądają telewizję, grają na komputerze, tablecie, oglądają filmiki, bajki na komórce, przyzwyczajają się do takiego sposobu uczenia się, w którym brak jest fizycznego, emocjonalnego, a nawet zmysłowego ( zapach, smak, ból, ucisk ) zaangażowania. Są biernymi odbiorcami obrazów i zdarzeń, często nie rozumiejąc ich i nie mając na nie żadnego wpływu.
Aby dziecko prawidłowo i harmonijnie się rozwijało potrzebuje przede wszystkim interaktywnej komunikacji i zabawy. Uczy się i rozwija przez zabawę i w zabawie z dorosłym lub z innymi dziećmi. Zabawa z wyobraźnią przyspiesza percepcyjną dojrzałość dziecka, stymuluje u niego rozwój emocjonalny, rozwój twórczości i kreatywność.

Trwające w czasie nadmierne i niekontrolowane korzystanie przez dzieci z mediów wizualnych powoduje:
obniżenie/brak sprawności językowej, nieumiejętność myślenia ( język bowiem to główne narzędzie myślenia także matematycznego);
zanik wyobraźni, niezdolność przewidywania konsekwencji;
nadpobudliwość i trudności z koncentracją;
trwałe częściowe rozkojarzenie uwagi;
nerwowość, drażliwość, agresywność, brak kontroli nad emocjami;
obniżenie wyników w nauce;
przemęczenie;
zaburzenia w rozwoju fizycznym wskutek ograniczonego ruchu lub jego braku;
wady wzroku;
lenistwo umysłowe, nawyk biernej konsumpcji produktów masowej kultury;
niecierpliwość, potrzebę ciągłej rozrywki i zewnętrznej stymulacji, poczucie nudy;
niezadowolenie z własnego wyglądu i stanu posiadania;
zanik wrażliwości, znieczulenie na cudzy ból i krzywdę;
lęk, niepokój, nieufność, pesymizm, cynizm i demoralizację;
ograniczenia kontaktów z członkami rodziny i rówieśnikami;
obniżenie umiejętności społecznych i wskaźników inteligencji emocjonalnej;
brak czasu i chęci na inne zajęcia ( sportowe, własną twórczość,kontakty towarzyskie );
zaburzenia snu i pracy centralnego układu nerwowego;
u chłopców skłonność do postawy macho, agresji i pogardy dla kobiet;
u dziewcząt apatię, cynizm, agresję uległość seksualną;
uzależnienie jak od narkotyku ( potrzebne coraz większe i mocniejsze dawki wrażeń);
stosowanie przemocy w codziennym życiu;
brak odporności emocjonalnej.

„Dzieci i młodzież spędzają ponad dwa razy więcej czasu niż w szkole w świecie cyfrowych mediów. ”. ( Spitzer 2013),
Powstaje więc pytanie o bezpieczną, dla rozwoju dziecka, ilość czasu spędzonego w „towarzystwie” mediów. Wykorzystując wiedzę z różnych źródeł, mniej lub bardziej rygorystycznie traktujących tę kwestię, przedstawiam stanowisko, które w moim rozeznaniu jest optymalne:
do 2 roku życia dziecko nie powinno być odbiorcą mediów cyfrowych, a więc nie powinno oglądać bajek w TV, ani w telefonie komórkowym, tablecie;
2-latek nie powinien spędzać więcej niż 10 minut w ciągu dnia na oglądaniu bajki;
3-latek może spędzić przed ekranem 15-20 minut, oglądając odpowiedni do wieku i swojej dojrzałości program bez przemocy i dynamicznych scen.
dziecko w wieku 4-6 lat może jednorazowo oglądać telewizję w granicach 20-30 minut jednorazowo z zachowanym warunkiem odpowiednich do wieku treści i obrazów.
dziecko w wieku od 7 do 9 lat może korzystać z mediów cyfrowych nie dłużej niż 50 minut jednorazowo i nie częściej niż 2 razy dziennie. Oglądane przez dziecko programy powinny zawierać elementy edukacyjne.
dziecko powyżej 10 roku życia może pod kontrolą korzystać z mediów, np. oglądając telewizję około 1 godziny jednorazowo, starsze dziecko około 2 godzin.

Zadaniem rodzica jest wychowanie dziecka do mądrego korzystania z mediów cyfrowych.
To rodzic jako pierwszy, często nieświadomie, wprowadza swoją pociechę w tę przestrzeń,
uczy go pewnej dyscypliny korzystania z urządzeń wizualnych. Obowiązkiem rodzica jest
więc ustalenie ilości czasu dziecka spędzanego przed ekranem ( dziennie, tygodniowo)
i pilnowanie poczynionych ustaleń.
Spitzer w „Demencji cyfrowej”stwierdził, iż każdy dzień spędzony przez dziecko bez tych urządzeń to uratowany czas (…)

Opracowała: Zofia Jarosz

Bibliografia:

Manfred Spitzer: Cyfrowa demencja W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci.
prof. zw. dr hab. Jagoda Cieszyńska: Wpływ wysokich technologii na rozwój dzieci ( artykuł ).
E.Olszewska: Dziecko przed telewizorem.
Anna Stępień: Wpływ środków masowego przekazu na rozwój i psychikę uczniów.